หุ้นกู้ Crowdfunding คืออะไร? น่าลงทุนไหม? รวมทุกเรื่องที่นักลงทุนต้องรู้

ในยุคที่การลงทุนไม่ได้จำกัดอยู่แค่ในตลาดหุ้นหรือกองทุนรวมอีกต่อไป หุ้นกู้คราวด์ฟันดิง (Crowdfunding) ได้กลายเป็นอีกหนึ่งทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับนักลงทุนที่มองหาโอกาสสร้างผลตอบแทนชนะเงินเฟ้อ และสม่ำเสมอตามที่กำหนดไว้ แต่ก่อนที่จะตัดสินใจว่าหุ้นกู้คราวด์ฟันดิง ดีไหม? บทความนี้จะพาคุณเจาะลึกทุกแง่มุม เพื่อให้คุณตัดสินใจลงทุนได้อย่างมั่นใจและรอบด้าน โดยครอบคลุมประเด็นสำคัญดังนี้:

• หุ้นกู้ Crowdfunding vs. หุ้นกู้ทั่วไป: ความเหมือนที่แตกต่าง รู้จักให้ชัดก่อนตัดสินใจ

• ทำไมหุ้นกู้ Crowdfunding ถึงให้ผลตอบแทนสูง?

• ทำไมหุ้นกู้ Crowdfunding ถึงกำหนด "วงเงินลงทุนสูงสุด"?

• หุ้นกู้ Crowdfunding ใช่สำหรับนักลงทุนแบบไหน?

• เช็กลิสต์สำคัญ 5 ข้อ ก่อนตัดสินใจลงทุน มีอะไรบ้าง?

• อยากลงทุนหุ้นกู้ Crowdfunding? เริ่มต้นอย่างไร?

• บทสรุป

หุ้นกู้ Crowdfunding vs. หุ้นกู้ทั่วไป: ความเหมือนที่แตกต่าง รู้จักให้ชัดก่อนตัดสินใจ

หุ้นกู้คืออะไร? เข้าใจให้ชัดก่อนไปที่ Crowdfunding

หุ้นกู้ คือตราสารหนี้ที่ออกโดยบริษัทเอกชนเพื่อระดมทุนจากนักลงทุน แทนการขอสินเชื่อจากธนาคาร โดยนักลงทุนที่ซื้อหุ้นกู้จะมีสถานะเป็น "เจ้าหนี้" ของบริษัท และบริษัทผู้ออกหุ้นกู้มีหน้าที่ต้องชำระคืนเงินต้นพร้อมดอกเบี้ยตามกำหนดเวลาที่ตกลงกันไว้

โดยสรุปแล้ว หุ้นกู้ทำหน้าที่เป็นแหล่งเงินทุนสำหรับบริษัทและเป็นช่องทางการลงทุนที่ให้ผลตอบแทนตามที่ตกลงกันไว้แก่นักลงทุน

หุ้นกู้ Crowdfunding คืออะไร? ต่างจากหุ้นกู้ทั่วไปอย่างไร?

กลไกการระดมทุนออกหุ้นกู้มีข้อกำหนดและมาตรฐานที่สูงและเคร่งครัด ไม่ว่าจะเป็นเรื่องคุณสมบัติของผู้ออกหุ้นกู้, การจัดอันดับความน่าเชื่อถือ (Credit Rating), ไปจนถึงการเสนอขายแก่นักลงทุน (Public Offering) ซึ่งขั้นตอนเหล่านี้มีค่าใช้จ่ายสูง ทำให้การออกหุ้นกู้ทั่วไปมักจำกัดอยู่ในกลุ่มบริษัทขนาดใหญ่

แต่เพื่อให้บริษัททั่วไป โดยเฉพาะธุรกิจธุรกิจขนาดเล็กและขนาดกลาง อย่าง SME และ Startup ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญของเศรษฐกิจสามารถเข้าถึงแหล่งเงินทุนนี้ได้เช่นกัน สำนักงานคณะกรรมการกำกับหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์ (ก.ล.ต.) จึงได้กำหนดหลักเกณฑ์ "หุ้นกู้คราวด์ฟันดิง" ขึ้นมา เพื่อเป็นอีกหนึ่งทางเลือกให้ธุรกิจเหล่านี้สามารถระดมทุนออกหุ้นกู้ได้เช่นเดียวกับบริษัทขนาดใหญ่ โดยไม่สร้างภาระและต้นทุนที่มากเกินไปแก่กิจการขนาดเล็ก แต่ยังคงมีกลไกคุ้มครองนักลงทุนที่เหมาะสม

การเข้าใจถึงจุดประสงค์และที่มาของหลักเกณฑ์การระดมทุนออกหุ้นกู้ทั่วไปและหุ้นกู้ Crowdfunding จะช่วยให้นักลงทุนเข้าใจความแตกต่างที่สำคัญของหุ้นกู้ทั้งสองประเภท ซึ่งสรุปเป็นประเด็นสำคัญดังนี้

ตารางเปรียบเทียบ หุ้นกู้ Crowdfunding vs. หุ้นกู้ทั่วไป

1. ความเสี่ยงด้านเครดิตที่สูงขึ้น (Higher Credit Risk) คือความเสี่ยงหลักที่ผู้ออกหุ้นกู้อาจไม่สามารถชำระคืนดอกเบี้ยหรือเงินต้นได้ (Default Risk) ซึ่งสำหรับ SME ความเสี่ยงนี้สูงขึ้นจากความเปราะบางทางธุรกิจและโครงสร้างทางการเงินที่อาจไม่แข็งแรงเท่าบริษัทขนาดใหญ่ และนี่คือเหตุผลที่กระบวนการคัดกรองและประเมินความน่าเชื่อถือ (Credit Assessment) ของ Funding Portal เข้ามามีความสำคัญอย่างยิ่งในการทำหน้าที่เป็นด่านแรกเพื่อประเมินศักยภาพและกลั่นกรองความเสี่ยงให้กับนักลงทุน

2. ความเสี่ยงด้านสภาพคล่อง (Liquidity Risk) คือข้อจำกัดที่ชัดเจนที่สุดเนื่องจากหุ้นกู้ Crowdfunding ไม่มีตลาดรอง ทำให้การเปลี่ยนหุ้นกู้เป็นเงินสดก่อนครบกำหนดเป็นไปไม่ได้หรือทำได้ยากมาก หากคุณต้องการใช้เงินก้อนที่ลงทุนไปเลย เงินลงทุนของคุณถูก "ล็อก" ไว้ตามระยะเวลาของสัญญา

3. ความเสี่ยงเฉพาะตัวของธุรกิจ SME (SME-Specific Risks) นอกเหนือจากความเสี่ยงทางการเงิน ยังมีความเสี่ยงด้านการดำเนินงานที่ต้องพิจารณา เช่น:

   • การพึ่งพิงผู้บริหารหลัก (Key Person Risk): หากผู้บริหารหรือเจ้าของซึ่งเป็นหัวใจสำคัญของธุรกิจไม่สามารถปฏิบัติงานได้ อาจทำให้ธุรกิจหยุดชะงักหรือสูญเสียทิศทาง

   • การกระจุกตัวของธุรกิจ (Concentration Risk): ลองนึกภาพ SME ที่มีรายได้หลักจากการส่งออกสินค้าให้ลูกค้ารายใหญ่เพียงรายเดียว หากลูกค้ารายนั้นยกเลิกคำสั่งซื้อ อาจกระทบต่อกระแสเงินสดของบริษัทอย่างมีนัยสำคัญ

   • ความโปร่งใสของข้อมูลที่อาจมีจำกัด (Information Asymmetry): ข้อมูลของ SME อาจไม่ละเอียดหรือเป็นมาตรฐานเท่าข้อมูลของบริษัทขนาดใหญ่ ทำให้นักลงทุนต้องใช้ความพยายามมากขึ้นในการวิเคราะห์

4. ความเสี่ยงจากการที่หุ้นกู้ไม่ได้รับการจัดอันดับโดยสถาบันจัดอันดับเครดิตอิสระ (Unrated): เช่น TRIS, Fitch ทำให้นักลงทุนไม่มีเครื่องมือที่เป็นมาตรฐานสากลมาใช้เปรียบเทียบระดับความเสี่ยงด้านเครดิต

ดังนั้น นักลงทุนจึงได้รับข้อมูลการประเมินความเสี่ยงจาก Crowdfunding Platform เท่านั้น ทำให้ภาระของนักลงทุนเปลี่ยนไป จากเดิมที่พิจารณาอันดับเครดิตที่เป็นมาตรฐาน มาเป็นการ ทำความเข้าใจและเชื่อมั่นในกระบวนการประเมินของ Platform ควบคู่ไปกับการวิเคราะห์ข้อมูลของ SME ด้วยตนเอง (อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับแนวทางการประเมินของอินเวสทรีได้ ที่นี่) ดังนั้น การเลือกใช้บริการ Funding Portal ที่มีกระบวนการคัดกรองที่โปร่งใสและเชื่อถือได้จึงเป็นหัวใจสำคัญของการลงทุนในหุ้นกู้ Crowdfunding

ทำไมหุ้นกู้ Crowdfunding ถึงกำหนด "วงเงินลงทุนสูงสุด"?

ด้วยหลักเกณฑ์และความเสี่ยงเฉพาะตัวของหุ้นกู้ Crowdfunding ก.ล.ต. ในฐานะหน่วยงานกำกับดูแล จึงได้วางกรอบการลงทุนเพื่อสร้างสมดุลระหว่างการส่งเสริม SME และการดูแลนักลงทุน โดยเฉพาะนักลงทุนรายย่อย ผ่านการกำหนด "วงเงินลงทุนสูงสุด" (Investment Cap)

เพดานการลงทุนนี้ไม่ได้มีขึ้นเพื่อจำกัดโอกาสการลงทุน แต่ถูกออกแบบมาเพื่อเป็นเครื่องมือช่วยบริหารความเสี่ยงของนักลงทุนจากการลงทุนที่กระจุกตัวในสินทรัพย์ที่มีความเสี่ยงสูงและไร้สภาพคล่อง

(หมายเหตุ: ข้อมูลอาจเปลี่ยนแปลงได้ ควรตรวจสอบประกาศล่าสุดจาก ก.ล.ต. เสมอ)

หุ้นกู้ Crowdfunding ใช่สำหรับนักลงทุนแบบไหน?

จากข้อมูลความเสี่ยงและกรอบการลงทุนที่กล่าวมา ทำให้เห็นว่าหุ้นกู้ Crowdfunding ไม่ใช่การลงทุนสำหรับทุกคน แต่จะเหมาะกับนักลงทุนที่

• มีความรู้และประสบการณ์ในการลงทุน โดยเฉพาะความเข้าใจในตราสารหนี้และสามารถวิเคราะห์ความเสี่ยงของธุรกิจ SME ได้ด้วยตนเอง

• ยอมรับความเสี่ยงสูงและโอกาสที่จะสูญเสียเงินลงทุนได้

• ต้องการกระจายการลงทุนไปยังสินทรัพย์ทางเลือก (Alternative Assets) เพื่อเพิ่มความหลากหลายให้กับพอร์ตการลงทุน

• ผ่านการประเมินคุณสมบัติตามเกณฑ์ของ Crowdfunding Platform ซึ่งรวมถึงการทำ KYC, แบบประเมินความเสี่ยง (Risk Assessment) และแบบประเมินความรู้ (Knowledge Assessment)

เช็กลิสต์สำคัญ 5 ข้อ ก่อนตัดสินใจลงทุน มีอะไรบ้าง?

เพื่อให้การตัดสินใจลงทุนของคุณรอบคอบยิ่งขึ้น ลองใช้เช็กลิสต์นี้ถามตัวเองก่อนตัดสินใจลงทุนทุกครั้ง:

1. สภาพคล่องและระยะเวลาลงทุน: คุณรับได้กับการลงทุนที่ไม่มีสภาพคล่องและพร้อมจะถือครองเงินลงทุนไปจนครบกำหนดอายุสัญญา (เช่น 1-24 เดือน) ใช่หรือไม่?

2. การวิเคราะห์ข้อมูลผู้ออกหุ้นกู้: คุณได้ศึกษาข้อมูลของ SME ผู้ออกหุ้นกู้เพียงพอแล้วหรือยัง และตระหนักดีว่าหุ้นกู้ Crowdfunding เป็น Unrated Note

3. ความสมเหตุสมผลของผลตอบแทน: อัตราดอกเบี้ยคุ้มค่ากับระดับความเสี่ยงของคุณหรือไม่?

4. ค่าธรรมเนียมและภาระภาษี: คุณเข้าใจโครงสร้างค่าธรรมเนียมที่เกี่ยวข้องและภาระภาษีหัก ณ ที่จ่ายแล้วใช่หรือไม่?

5. กลยุทธ์การกระจายความเสี่ยง: คุณได้กำหนดสัดส่วนการลงทุนในหุ้นกู้ Crowdfunding ให้เหมาะสมกับพอร์ตโดยรวมแล้วหรือยัง?

อยากลงทุนหุ้นกู้ Crowdfunding ? เริ่มต้นอย่างไร?

การเริ่มต้นลงทุนในหุ้นกู้ Crowdfunding มีขั้นตอนที่ไม่ซับซ้อน โดยหลักมีดังนี้:

1. ศึกษาและเลือกCrowdfunding Platform ที่น่าเชื่อถือและเหมาะกับคุณ โดยสามารถตรวจสอบรายชื่อได้จาก เว็บไซต์ ก.ล.ต.

2. ลงทะเบียนนักลงทุนตามขั้นตอนของแต่ละ Platform และทำแบบประเมินความเหมาะสมในการลงทุน (Suitability Test) และแบบทดสอบความรู้ (Knowledge Test) ซึ่งเป็นขั้นตอนบังคับตามเกณฑ์ของ ก.ล.ต.

3. ติดตามสถานะการลงทุนและสถานะการชำระคืนค่าหุ้นกู้อย่างสม่ำเสมอผ่าน Platform

หากผู้ออกหุ้นกู้ประสบปัญหาในการชำระหนี้ Platform จะเป็นผู้ประสานงานและแจ้งข้อมูลให้นักลงทุนทราบถึงแนวทางการดำเนินการต่อไป รายละเอียดอ่านได้ที่นี่

บทสรุป

สรุปข้อดีและข้อจำกัด: หุ้นกู้ Crowdfunding ดีไหม?

การตัดสินใจว่าหุ้นกู้คราวด์ฟันดิง ดีไหม? ขึ้นอยู่กับความเข้าใจในข้อดีและข้อจำกัดที่มาพร้อมกัน นี่คือสรุปสาระสำคัญที่คุณควรรู้ก่อนตัดสินใจลงทุนในสินทรัพย์ประเภทนี้:

ตารางสรุปข้อดีและข้อจำกัด หุ้นกู้ Crowdfunding

โดยสรุปคือ หุ้นกู้ Crowdfunding เป็นเครื่องมือการลงทุนที่มอบโอกาสรับผลตอบแทนที่น่าสนใจและเปิดโอกาสให้ได้สนับสนุนธุรกิจ SME โดยตรง แต่มาพร้อมกับความเสี่ยงที่สูงกว่าหุ้นกู้ทั่วไปอย่างมีนัยสำคัญ 

กุญแจสำคัญสู่ความสำเร็จในการลงทุนประเภทนี้คือ การศึกษาข้อมูลอย่างละเอียด, การประเมินความเสี่ยงด้วยตนเองอย่างรอบคอบ, และการลงทุนในสัดส่วนที่เหมาะสมกับพอร์ตโดยรวม เพื่อให้การลงทุนครั้งนี้เป็นการตัดสินใจที่ชาญฉลาดและสอดคล้องกับเป้าหมายทางการเงินของคุณอย่างแท้จริง

การลงทุนมีความเสี่ยง ผู้ลงทุนควรศึกษาข้อมูล ทำความเข้าใจลักษณะสินค้า เงื่อนไขผลตอบแทน และความเสี่ยงที่เกี่ยวข้องก่อนตัดสินใจลงทุน