สังคมสูงวัย: ความท้าทาย โอกาส และวิธีเตรียมตัวสำหรับ SME
สังคมสูงวัยหมายถึงโครงสร้างประชากรที่ส่วนใหญ่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป ซึ่งมักจะขับเคลื่อนโดยปัจจัยต่างๆ อาทิเช่น อัตราการเกิดต่ำ ซึ่งหมายถึง การลดลงของจำนวนเด็กที่เกิดส่งผลให้จำนวนประชากรไม่เติบโต และทำให้ประชากรลดลงในระยะยาว และ ประชากรอายุยืนมากขึ้นจากการดูแลสุขภาพที่ดีขึ้น ในสังคมสูงวัยจำนวนผู้สูงอายุเพิ่มขึ้นเมื่อเทียบกับประชากรที่เป็นวัยทำงาน ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางประชากร อายุมัธยฐานที่สูงขึ้น และโปรไฟล์ประชากรที่สูงวัยขึ้น
ปัจจุบัน ประเทศไทยกำลังเผชิญกับการเปลี่ยนแปลงทางด้านประชากร โดยมีจำนวนคนเกิดน้อยกว่าคนตายเป็นเวลา 2 ปีติดต่อกันมาแล้ว และการเกิดในระยะสิบปีที่ผ่านมาก็ลดลงอย่างต่อเนื่อง และนี่คือสัญญาณสำคัญที่บ่งบอกว่าในไม่ช้า ประเทศไทยก็จะเข้าสู่สังคมสูงวัย การเปลี่ยนแปลงที่กำลังเกิดขึ้นมีความน่าสนใจและท้าทายต่อธุรกิจขนาดเล็กและกลาง (SME) ซึ่งจำเป็นต้องเตรียมตัวเพื่อรับมือกับสิ่งที่กำลังจะเกิดขึ้นในไม่ช้านี้
ความท้าทายของสังคมสูงวัย
- ด้านสุขภาพ: ความต้องการด้านการดูแลสุขภาพและการรักษาของผู้สูงอายุเพิ่มขึ้น ทำให้ต้องมีการลงทุนในโครงสร้างสาธารณสุข อุปกรณ์ทางการแพทย์ และบุคลากรทางการแพทย์
- ด้านสวัสดิการสังคม: การเพิ่มขึ้นของผู้สูงอายุทำให้ค่าใช้จ่ายในด้านบำนาญ และสวัสดิการสังคมเพิ่มขึ้น ส่งผลให้รัฐต้องปรับปรุงระบบบำนาญและสวัสดิการตามความเหมาะสมกับประชากรสูงวัย
- ด้านแรงงาน: การลดลงของประชากรวัยทำงานอาจส่งผลให้เกิดขาดแคลนแรงงาน ส่งผลให้การลงทุนในการฝึกอบรมและการพัฒนาระบบการทำงานเพิ่มขึ้น
- ด้านการวางแผนเมือง: การปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานเมืองให้เหมาะสมกับผู้สูงอายุ เช่น การขนส่งสาธารณะที่เข้าถึงได้ง่าย ที่อยู่อาศัยที่เหมาะสมและพื้นที่สาธารณะที่ออกแบบเพื่อผู้สูงอายุ
- ด้านการบริโภค: ปรับปรุงสินค้าและบริการให้ตรงกับความต้องการของผู้สูงวัย
- ด้านการอยู่ร่วมกันและการมีบทบาทในสังคม: คนทุกคนต้องการการยอมรับเหมือนกัน ไม่แตกต่างจากผู้สูงวัย การไม่ทอดทิ้งและให้ความต้อนรับในสังคมจึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะต้องปฏิบัติ
โอกาสสำหรับธุรกิจขนาดเล็กและกลาง
- การพัฒนาและให้บริการด้านสุขภาพ เช่น คลินิกเฉพาะทาง ศูนย์ฟื้นฟูสุขภาพ และบริการดูแลผู้สูงอายุที่บ้าน
- สินค้าและบริการที่ออกแบบมาเพื่อให้เหมาะสมกับความต้องการของผู้สูงวัย หรือ เพิ่มความสะดวกสบาย ความปลอดภัย และเสริมคุณภาพชีวิตสำหรับผู้สูงอายุ เช่น แอปพลิเคชันสำหรับสุขภาพ และอุปกรณ์เพื่อความปลอดภัยในบ้าน
- การพัฒนาและจัดหาที่พักอาศัยที่เหมาะสมสำหรับผู้สูงอายุ เช่น คอนโดมิเนียม ที่พักพิเศษ หรือชุมชนสำหรับผู้สูงวัย
- การจัดตั้งศูนย์กิจกรรม หรือสถานที่พบปะสำหรับผู้สูงอายุ เพื่อส่งเสริมสุขภาวะ และสร้างเครือข่ายสังคม
- การจัดหลักสูตรเรียนรู้ตลอดชีวิต การสอนทักษะใหม่ ๆ และควบคุมคุณภาพชีวิตสำหรับผู้สูงอายุ อาจเปิดโอกาสใหม่สำหรับธุรกิจขนาดเล็กและกลาง
- การจัดทัวร์ แพ็คเกจท่องเที่ยว และสถานที่พักผ่อนที่ออกแบบมาเพื่อตอบสนองความต้องการของผู้สูงอายุ
วิธีเตรียมตัวสำหรับ SME
เพื่อให้ SME สามารถปรับตัวในยุคสังคมสูงวัย ธุรกิจขนาดเล็กและกลางควรพิจารณาปรับปรุงแผนงานและกลยุทธ์ในด้านต่างๆ ดังนี้
- ศึกษาความต้องการและความสนใจของกลุ่มผู้สูงอายุ เพื่อนำไปปรับปรุงสินค้าและบริการให้ตรงกับความต้องการของกลุ่มลูกค้า
- สร้างสินค้าและบริการที่ตอบสนองความต้องการของผู้สูงอายุ โดยเน้นคุณภาพชีวิต ความสะดวกสบาย และความปลอดภัย
- ปรับปรุงกลยุทธ์การตลาดเพื่อให้การสื่อสารข้อมูลสินค้าและบริการเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย โดยเน้นช่องทางการสื่อสารที่ผู้สูงอายุใช้งาน
- พัฒนาทักษะให้พนักงานในเชิงความรู้ด้านผู้สูงอายุ ความสามารถในการให้บริการแก่กลุ่มเป้าหมาย การสื่อสารและการรับฟังความคิดเห็นจากกลุ่มเป้าหมายซึ่งเป็นสิ่งสำคัญที่สุดที่จะทำให้ธุรกิจสามารถเป็นที่พึงพอใจต่อกลุ่มเป้าหมาย
- ตรวจสอบและวางแผนการเงินให้เหมาะสมกับธุรกิจในยุคสังคมสูงวัย รวมถึงการลงทุนในเทคโนโลยี สินค้า และบริการที่เกี่ยวข้อง
- เติบโตองค์กรให้เป็น Multigeneration Workforce โดยการมีความยืดหยุ่นในวิธีทำงานเพื่อให้พนักงานสูงอายุสามารถมีส่วนร่วมและทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ สร้างบรรยากาศการทำงานในองค์กรให้มีช่องว่างระหว่างวัยให้น้อยที่สุดโดยสร้างความเข้าใจและความเคารพซึ่งกันและกันเพื่อลดความขัดแย้งและสร้างบรรยากาศทำงานที่ดี และ ส่งเสริมการทำงานร่วมกันเพื่อเพิ่มความเข้าใจและเชื่อมโยงระหว่างวัย เพราะการที่มีพนักงานที่มีอายุต่างกันมีประโยชน์ ผู้สูงอายุอาจมีประสบการณ์และความรู้ที่เป็นประโยชน์ต่อองค์กร ในขณะที่ผู้ที่อายุน้อยกว่าอาจมีความคิดสร้างสรรค์และมุมมองใหม่ๆ ซึ่งสามารถผสมผสานเพื่อเกิดความคิด ผลิตภัณฑ์ หรือบริการใหม่ๆได้
สังคมสูงวัยจะมีผลกระทบต่อธุรกิจทุกส่วนไม่โดยตรงก็โดยอ้อม การเตรียมตัวเพื่อรับมือสังคมสูงวัยจะเป็นวิธีที่จะช่วยให้ธุรกิจเติบโตได้อย่างมีประสิทธิภาพและยั่งยืน
สุดท้ายนี้ หวังว่าบทความนี้จะเป็นประโยชน์แก่ผู้อ่านทุกท่าน โดยเฉพาะ SME ในการพัฒนาธุรกิจอย่างเหมาะสมกับสภาพการเปลี่ยนแปลงของสังคมสูงวัยในปัจจุบันและอนาคต
